Educational leadership: geef leiding aan innovatie in het onderwijs

Kansen in het onderwijs

De ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, in de samenleving en het onderwijs staan niet stil. Het onderwijs heeft te maken met veel verschillende uitdagingen, denk bijvoorbeeld aan het leraren- en schoolleiderstekort, vergrijzing, internationalisering, digitalisering en welzijn. Ook krijgen scholen steeds meer maatschappelijke taken, denk aan het organiseren van voeding op school en het signaleren van armoede. “Als directeur, programmaleider, projectleider, schoolleider of opleidingsmanager is het je taak om deze uitdagingen aan te gaan”, aldus Daniëls. “Je moet veerkrachtig zijn. Bovendien geldt: hoe meer uitdagingen, hoe meer ontwikkelkansen voor jou en je team!”

“Meer dan ooit kun je als leider in het onderwijs het verschil maken”, is Daniëls van mening. “Er zijn veel uitdagingen, maar dat zijn tegelijk leer- en ontwikkelkansen voor het team van leerkrachten en docenten en jou als leidinggevende of kwartiermaker. Je kunt als leidinggevende docenten en leerkrachten inspireren, talenten van medewerkers optimaal benutten en stabiliteit in het team brengen. Zo bouw je aan een school waar kwalitatief hoogwaardig onderwijs geboden wordt en waar zij die onderwijs geven én die het ontvangen, een gevoel van ‘thuis’ hebben.”

Leren inspelen op veranderingen

Teams bouwen. Inspelen op veranderingen. Actief werken aan onderwijs van de toekomst. Het valt niet mee om zoveel verschillende uitdagingen aan te pakken. “Vandaar dat we de Master Educational Leadership ontwikkeld hebben”, vertelt Daniëls. “De MEL is er speciaal voor leidinggevenden, intern begeleiders, docenten en leerkrachten die bijdragen aan leiderschap. Van primair tot hoger onderwijs. In deze master leer je van buiten naar binnen denken. Hoe ga je innovatief om met de complexe context? Hoe geef je leiding aan verandering en innovatie?”

Een belangrijk speerpunt van de opleiding is omgevingsgericht leiderschap, oftewel het leidinggeven afstemmen op de context van de school. “Dezelfde situatie kan verschillend zijn in twee scholen, door de omgeving, mensen en manier van opvoeden en lesgeven”, licht Daniëls toe.

“Bij leidinggeven is er dan ook geen one size fits all aanpak. In de master ontwikkel je onder andere een veranderbenadering en volg je vakken als leidinggeven aan verandering en cyclisch veranderen. Je leert ook hoe je een divers team ontwikkelt met jongere én oudere leerkrachten met diverse achtergronden. Verder breng je je eigen sterktes en grenzen in kaart. Zo kun je later makkelijk een context vinden die bij jou past.”

Praktijkgericht leren

In de MEL leer je vanuit modellen, methodes en literatuur en op basis van praktijkopdrachten. Daniëls vindt dat je kwaliteitsvol werk kunt leveren als je de theorie weet te vertalen naar de praktijk. “Studenten sluiten dan ook elke module af met een opdracht. Doordat ze deze opdracht onder begeleiding van een docent en praktijkbegeleider uitvoeren, geven ze meteen iets terug aan de betrokken scholen. Hun werk belandt niet in de kast, maar met hun input wordt effectief iets gedaan.”

De SUAS studenten voeren hun praktijkopdrachten op hun eigen werkplek uit en wisselen tijdens de lessen van de master ervaringen uit over deze opdracht. Zo leren ze ook van elkaar. Speelt de uitdaging waar jij tegenaan loopt, ergens anders ook? Ligt de uitdaging aan de omgeving of aan jou? Door de diverse groep - onder andere qua leeftijd, ervaring en school - krijg je met allerlei contexten en invalshoeken te maken.

Thema’s uit de onderwijspraktijk

Als ervaren leerkracht, programmacoördinator en assistant professor heeft Daniëls veel interactie met leidinggevenden in zowel het primair als voortgezet onderwijs. Ze ziet dat veel schoolleiders, projectleiders, programmaleiders, afdelingsmanagers, directeuren, vakgroepverantwoordelijken en intern begeleiders met dezelfde vraagstukken worstelen. De volgende uitdagingen ziet ze de laatste tijd vaak terug:

• Een goede teamsamenstelling realiseren
• Veranderingsprocessen aanpakken
  “Hoe ontwikkel je onderwijs duurzaam, zonder teams uit evenwicht te halen? Laatst was ik op een school waar plots bijna 50% kinderen van vluchtelingen zaten. Dat vraagt veel van een team! Een taalklas ontwikkelen bijvoorbeeld vraagt om expertise. Daarnaast moet de persoon die dat doet zich gemotiveerd, gesteund én gedragen voelen in die uitdaging.”
• Uitdaging geven aan hoog- en meervoudig begaafden,
  “Een leidinggevende hoeft niet altijd de inhoudelijk expert te zijn, maar moet wel zorgen voor iemand die dat wel is.”
• Gelijke kansen voor ieder kind
  “De tweedeling in de maatschappij wordt alsmaar groter. Er zijn veel kinderen van minder bedeelde ouders die thuis weinig prikkels krijgen. Tegelijkertijd is het aandeel privéonderwijs in Nederland in een paar jaar tijd sterk gestegen. Als school wil je alle kinderen voorbereiden op latere samenwerking in de maatschappij.”
• Diversiteit en verdraagzaamheid
  “Hoe meer culturen, sociale klassen en gezinssamenstellingen op een school, hoe meer aandacht er uitgaat naar diversiteit.”

Andere kenmerken van de MEL

“Er zijn natuurlijk meerdere Masters in Educational Leadership, waarin je jezelf professioneel ontwikkelt als leidinggevende”, gaat Daniëls verder. “De vorm en aanpak is overal net iets anders.” Kenmerken van deze MEL zijn:

• Losse modules volgen mag
  Jij bepaalt het tempo en de omvang van de opleiding. Neem je soms leidinggevende taken over in veranderprocessen, maar heb je niet de ambitie directeur te worden? Dan kun je een losse module volgen, bijvoorbeeld Leidinggeven aan verandering in het onderwijs.
• Mix van onderwijsvormen
  Je leert online, klassikaal en op je werk.
• Warm team van betrokken docenten
  Met z’n achten hebben we de inhoud van de opleiding vormgegeven. Ieder met zijn eigen expertise, skills en inzetbaarheid. Het team is groot genoeg om voor elkaar te kunnen inspringen en klein genoeg om het persoonlijk te houden.
• Goede bereikbaarheid
  Een eigen opleidingscentrum in het goed bereikbare en gemoedelijke Zaltbommel.

Trots de toekomst tegemoet

“Ik denk dat we de pijn van de vergrijzing en het lerarentekort nog een aantal jaren gaan voelen als maatschappij”, sluit Daniëls af. “Respect voor leraren en directeuren is enorm belangrijk. Je zult mij de komende tijd dan ook regelmatig betrappen op het delen van succesverhalen! Een leuk salaris is één, maar waardering zit in veel meer dingen. Als leidinggevende of kwartiermaker in het onderwijs wil je bijdragen aan kwaliteitsvol onderwijs en actief meebouwen aan het onderwijs van de toekomst. Ik zou toekomstige onderwijsleiders dan ook willen zeggen: toon je successen. Zo groeit erkenning en zetten jullie uitdagingen samen om in oplossingen. Iets om trots op te zijn!”

BEKIJK DE MASTER EDUCATIONAL LEADERSHIP