Waarom met perspectief veranderen van gedrag soms wel lukt.

Door Corline van Reenen, Executive Leadership Consultant Schouten Global.

We blijken toch echt veel flexibeler te zijn dan we voor mogelijk achtten. Onder druk van wat Martin Appelo (2014)* lijdensdruk noemt, in consultanttaal de ‘sense of urgency’, is er initieel al veel gedrag veranderd. We houden afstand, hoesten in onze elleboog, volgen thuisonderwijs, werken vanuit huis. Toch zijn er gedragingen die we blijkbaar maar moeilijk afleren. Waarom is dat?

Zoeken naar vertrouwd nieuw gedrag

Gewoontes veranderen blijkt mogelijk en onmogelijk. We lijken onze ‘gewoontes’ momenteel te vermengen tot een ‘corona-mix’. We nemen anderhalve meter afstand. En we willen blijven shoppen, tradities hoog houden en mensen zien. En dus gaan we in de anderhalvemeter-rij staan voor Ikea op de dag dat die zijn deuren weer opent. En dus gaan we in de anderhalvemeter-rij staan bij de bakker op Koningsdag om een oranje tompouce te halen- zodat we ons toch een beetje Oranje samen voelen, en dus vieren we stiekem een post-coronafeestje geven - opgelucht dat we het virus overwonnen hebben.

Is dit dan normaal gedrag? Of is dit gedrag dat we moeten veroordelen? Het is niet normaal, want dit deden we nog niet eerder- is mijn antwoord op de eerste vraag. Het kan wel normaal worden, als we dit lang gaan volhouden. Is het wenselijk gedrag? Daarop is mijn antwoord; blijkbaar wel, anders zouden we het niet doen. En daarmee raken we de ‘aard’ van al ons gedrag. We zoeken in al ons handelen veiligheid en vertrouwdheid. Dat zijn de ankers voor ons brein. En zo mengen we dus gewenst nieuw gedrag met dat wat ons troost, herkenning en voldoening geeft. Boodschappen doen, parkbezoek, onze tuin en huis – ons veilige nest – verfraaien.

Wat is het dat ons drijft?

17 miljoen verschillende mensen met verschillende innerlijke ‘operating systems’ (drijfveren, verlangens, geschiedenis). Die we nu in recordtempo allemaal op dezelfde gedragsgolf willen krijgen. Dat bleek op korte termijn te lukken door de gevoelde en getoonde dreiging. De beelden uit Uden, Lombardije; het schrok ons op. Maar nu het langer duurt, deze ‘anderhalve meter samenleving’, en de acute dreiging vermindert, worden andere dreigingen voelbaar. Voor ondernemers de dreiging van faillissement. Voor sommige jongeren is de verveling onhoudbaar. Ouderen die zo ongelukkig worden van geen bezoek dat ze “liever in gevaar zijn dan eenzaam”(Volkskrant 280420). Misschien niet gewenst in het kader van COVID-19, maar wel gewenst in het kader van overleven?

Zet het verlangen naar iets beters in om verandering te realiseren.

Wat gaat ons helpen te veranderen? Dreiging? Of juist het aanwakkeren van een (collectief) verlangen. Verlangen naar iets nieuws, iets anders, iets beters dan we nu hebben. Recent begeleidde ik een online meeting met managers van allerlei bedrijven, waarin men dit verlangen als volgt uitte: “Ik hoop echt dat we de goede dingen van dit moment benutten om beter uit deze crisis te komen. Dat we niet weer terugvallen naar het oude, maar de mooie initiatieven die nu ontstaan vast gaan houden.” Bij dat verlangen sluit ik me aan. De dagstarts die we sinds corona houden met ons team Incompany consultants, zorgen voor verbinding en focus in ons werk. Ook de innovatiegroep heeft een duidelijke opdracht. En tijdens de online training zoek ik juist naar de manieren tot echt contact met elkaar.

Leren en laten leren

Het verlangen beter uit de crisis te komen, kunnen we benutten tot driver achter deze crisis. Naast de dreiging het verlangen neerzetten. Wat is nu echt van waarde voor ons? En dan in de tussentijd: heel veel oefenen. Experimenteren met nieuw gedrag. Behouden wat bevalt, loslaten wat niet werkt. Zo zal de deelnemer die inlogde bij de training als Hotdick86 inmiddels zijn naam wel veranderd hebben. Zo zal je vermoedelijk maar één keer in een giga-rij gaan staan bij Ikea. Zo heb je waarschijnlijk maar één keer giga-boodschappen ingeslagen. Omdat je ontdekte dat het toch niet nodig of nuttig of tevredenstellend was.

De nationale oproep ’wees lief voor elkaar’, zouden we kunnen toepassen op ons oordeel over het gedrag van onze medemens. We proberen nu massaal nieuw gedrag uit, gekoppeld aan oeroude behoeftes. En dus komt er een mix uit, die anders is, nog niet perfect is en misschien ook nog niet handig is. Maar we doen ons best, we proberen en dat is de motor achter er ‘alleen samen beter uit te komen’.

*Bron: Martin Appelo; waarom veranderen meestal (mis)lukt. Boom, 2014.

Wat gebeurt er in ons brein bij veranderingen?

Verhoog de veranderkracht door kennis van het brein. Volg de masterclass breinkennis en veranderkracht van SUAS.

BEKIJK DE MASTERCLASS